Jakość powietrza, którym oddychamy, ma bezpośredni wpływ na zdrowie publiczne i środowisko naturalne. Unia Europejska (UE) dąży do znacznego ograniczenia zanieczyszczeń powietrza poprzez wdrażanie kompleksowych strategii i przepisów prawnych. W niniejszym artykule przedstawiamy szczegółowy przegląd polityki ochrony powietrza w UE, mającej na celu poprawę jakości powietrza i ochronę zdrowia obywateli.
Kluczowe wnioski
- UE dąży do osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń powietrza do 2050 roku.
- Do 2030 roku mają zostać zaostrzone normy emisji oraz pułapy zanieczyszczenia powietrza.
- Polityka ochrony powietrza jest częścią Europejskiego Zielonego Ładu.
- Nowe przepisy mają na celu harmonizację wskaźników jakości powietrza w Europie.
- Wprowadzone będą surowsze normy dla emisji pyłu drobnego PM2.5 oraz innych zanieczyszczeń.
Strategie i cele UE
Unia Europejska przyjęła szereg strategii mających na celu poprawę jakości powietrza. Jednym z kluczowych elementów jest Europejski Zielony Ład, którego celem jest osiągnięcie zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń do 2050 roku. Strategia ta obejmuje działania zmierzające do redukcji emisji zarówno z sektorów przemysłowych, jak i transportowych, a także promowanie odnawialnych źródeł energii.
W dniu 12 maja 2021 roku Komisja Europejska przyjęła plan działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby, który jest integralnym elementem Europejskiego Zielonego Ładu. Plan ten przewiduje różnorodne inicjatywy legislacyjne, mające na celu zaostrzenie norm emisji oraz wprowadzenie bardziej rygorystycznych pułapów zanieczyszczeń.
Główne przepisy i regulacje
Podstawowe przepisy prawne regulujące kwestie jakości powietrza w UE i Polsce obejmują:
- Dyrektywa 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy.
- Dyrektywa 2004/107/WE dotycząca arsenu, kadmu, niklu i policyklicznych węglowodorów aromatycznych w powietrzu.
- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2021 r. poz. 1973, z późn. zm.), która stanowi podstawę prawną ochrony powietrza w Polsce.
W 2022 roku Komisja Europejska zaproponowała aktualizację istniejących dyrektyw w sprawie jakości powietrza, aby lepiej dostosować je do najnowszych wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2021 roku.
Wskaźniki i normy jakości powietrza
UE wprowadza bardziej rygorystyczne limity emisji zanieczyszczeń powietrza, w tym pyłu drobnego PM2.5, który jest jednym z najgroźniejszych zanieczyszczeń dla zdrowia. Przykładowe zmiany w normach jakości powietrza obejmują:
| Rodzaj zanieczyszczenia | Obecna norma (µg/m³) | Proponowana norma (µg/m³) | Wytyczne WHO (µg/m³) |
|---|---|---|---|
| PM2.5 | 25 | 10 | 5 |
| PM10 | 40 | 20 | 15 |
| NO2 | 40 | 20 | 10 |
Nowe przepisy mają również na celu poprawę monitorowania i modelowania jakości powietrza oraz zwiększenie dostępności danych dla społeczeństwa.
Wpływ na zdrowie i środowisko
Zanieczyszczenie powietrza ma poważne konsekwencje dla zdrowia ludzkiego, w tym choroby układu oddechowego i krążenia, a także przedwczesne zgony. Według danych Europejskiej Agencji Środowiska, w 2021 roku aż 97% ludności miejskiej UE było narażone na stężenia pyłu drobnego PM2.5 przekraczające zalecenia WHO.
Zanieczyszczenia powietrza wpływają także negatywnie na naturalne ekosystemy i różnorodność biologiczną. Wprowadzenie surowszych norm emisji ma na celu zmniejszenie tych negatywnych konsekwencji i poprawę jakości życia obywateli UE.
